HISTORIA OD KUCHNI - NACZYNIA KAMIONKOWE

      Myślę, że wiele z Was zainteresowanych jest kuchnią, choćby ze względu na codzienne przygotowanie posiłków. Przyznam, że nie jestem jakąś szczególną fanką gotowania. Gotuję, bo trzeba jeść. A jak jedzenie jest smaczne i rodzinie oraz  gościom smakuje, to dodatkowa motywacja.

      Dziś będzie o naczyniach kamionkowych. Co to jest kamionka i jak ją odróżnić od innego rodzaju ceramiki?

makutra

      Kamionka jest najcięższym rodzajem ceramiki.

Kamionkę otrzymujemy z gliny z dodatkiem szamotu lub piasku kwarcowego oraz soli kuchennej. Przygotowane wyroby pokrywa się solą lub innymi sproszkowanymi minerałami i wypala w bardzo wysokiej temperaturze 1230-1300 °C.  Sól, bądź te inne minerały, w trakcie wypalania tworzą szklistą powierzchnię, która nie tylko nadaje barwę naczyniu ale jest bardzo odporna na nasiąkanie wodą i działanie kwasów.

      Sól nadaje barwę brązową, dla uzyskania innych kolorów potrzeba odpowiednio innych minerałów.

Zielone kufle z Bolesławca XIX w.

Granatowa zastawa, Bolesławiec

 Kamionka jest oczywiście nieprzezroczysta. Charakteryzuje się także dużą odpornością mechaniczną. Dlatego stosuje się je do produkcji rur kanalizacyjnych, płytek posadzkowych do pomieszczeń o szczególnym przeznaczeniu. Do wyrobu aparatury kwasoodpornej np. farmaceutycznej.

kadź farmaceutyczna

     Z kamionki oczywiście wytwarza się naczynia kuchenne i to już od starożytności. Znali ją i cenili Grecy.  Jednak produkcja jej była stosunkowo droga w porównaniu z naczyniami glinianymi, bardziej powszechnymi. Znane są jednak naczynia kamionkowe z terenów Europy z XIII – XVI w. Upowszechniły się natomiast w wieku XVIII wraz z rozwojem technologii i rozwojem manufaktur, które przyczyniły się do obniżenia kosztów.

 

XVI w. Muzeum Elbląg garnek do gotowania

XVII w Muzeum Elbląg, takie garnki nazywano grapenami

       Tryumfy święciła porcelana, kamionka stawała się naczyniami ubogich. Poszerzyła się też oferta produktów z kamionki. Garnki, beczułki, pojemniki do przechowywania produktów sypkich i płynnych, formy do pieczenia, zestawy toaletowe (dzban+miska) oraz drobniejsze naczynka typy maselniczki, dzbanuszki, miski, makutry.

kamionkowa forma do tarty Bolesławiec

 

forma na babkę spód

forma na bakę środek z kominkiem

      Na terenie dzisiejszej Polski najdawniejszą chyba wytwórnią kamionki są Zakłady Ceramiczne „ Bolesławiec”, a kamionki od niemieckiej nazwy miasta (Bunzlau czyt. Bunclau) nazywane są bunclokami . 

Produkcję kamionki w Bolesławcu można udokumentować od XVI w., a w wieku XVIII miasto należało do najbardziej liczących się na świecie centrów produkcji ceramiki. Posiadał Bolesławiec nawet własną szkołę, otwartą w 1897 r. Zawodową Szkołę Ceramiczną. Zakłady „Bolesławiec” oficjalnie swoją historię datują od 1946 r., ale są bezpośrednimi spadkobiercami firmy Rainhold & Co.

      Drugim znanym producentem był Zakład naczyń Kamionkowych w Bochni, działający w latach 1924 - 1991. Większość moich naczyń jest właśnie z Bochni.

naczynie sygnowane BOCHNIA

       Naczynia kamionkowe można stosować do kiszenia kapusty, ogórków (odporność na kwasy), do gotowania, pieczenia, zapiekania – są żaroodporne, do zaparzania, Ścianki naczyń nie nasiąkają płynami, można przechowywać alkohol .

      Dawniej sprzedawano w nich wino, wódkę, a do dziś często miody pitne. 

butla na wino, miałam kiedyś, ale stłukłam

moja skromna kolekcja

      Produkty przechowywane w tych naczyniach dłużej zachowują świeżość.Oto kilka moich kamionek:

Największy ponad 50 cm wysokości do kiszenia kapusty

Miseczki na smalec i buteleczki od Bolsa

świetnie kisi się ogórki

około 40 cm, co rok służy do choinkowych gałązek

      A kiedy ucho odpadnie lub garnek się wyszczerbi, może nam jeszcze posłużyć jako donica do kwiatów.

teraz pusty stoi w piwnicy